Cenzura PRL-owska we wspomnieniach profesor Jadwigi Czachowskiej

Professor Jadwiga Czachowska (1922–2013) – a bibliographer, a documentalist, a prominent expert on methodology and history of her discipline, an organizer of great projects creating basic practice related to Polish studies. During her whole professional life she was associated with Instytut Badań Literackich PAN. Professor Czachowska initiated the idea that the history of the institute should be preserved through the records of memories belonging to individuals important for the institution. The idea was mirrored in the project created by professor Elżbieta Kiślak, entitled “Instytut Badań Literackich w życiu naukowym, kulturalnym i społecznym PRL w latach 1948–1989. Postawy inteligencji wobec przemian społecznych i politycznych” and financed by Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. Among people whose memories from the years of work in IBL became recorded, professor Czachowska was in the first place. One of the subjects which occurred in her extensive narrative concerned the fight against censorship pertaining to the integrity of her works and teams under her guidance. In that context, she recalled her first bitter disappointment, at the beginning of 1950s, related to the censorial interference in the bibliographical study of pre-war journals “Sygnały”, “Karta” and “Oblicze Dnia”, which raised her awareness concerning censorship in totalitarian countries. She recreated in the memory her struggles for the fact character of entries in Słownik współczesnych pisarzy polskich and the possibility of publishing entries by emigratory writers. Czachowska talked about efforts undertaken to save every record from Polska bibliografia literacka questioned by Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk or internal censorship of the publishing house. She argued with satisfaction that those difficulties cemented the group of documentalists from the institute and allowed to demonstrate the resistance to the ideologization of bibliographical works.Profesor Jadwiga Czachowska (1922–2013), bibliografka, dokumentalistka, wybitna znawczyni metodologii i historii tych dyscyplin, organizatorka wielkich przedsięwzięć, tworzących podstawowy warsztat polonistyczny, całym swoim życiem zawodowym była związana z Instytutem Badań Literackich PAN. To ona zainicjowała myśl, że trzeba zadbać o utrwalenie historii Instytutu przez m.in. zapis wspomnień osób zasłużonych dla tej placówki. Idea ta zyskała swoją realizację w projekcie opracowanym przez prof. IBL Elżbietę Kiślak Instytut Badań Literackich w życiu naukowym, kulturalnym i społecznym PRL w latach 1948–1989. Postawy inteligencji wobec przemian społecznych i politycznych, a finansowanym przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. Wśród osób, których wspomnienia z lat pracy w IBL nagrano w pierwszy rzędzie, była właśnie profesor Czachowska. Jeden z wątków jej obszernej relacji stanowiła walka z cenzurą o integralność prac przygotowywanych przez nią i kierowanych przez nią zespołów. W tym kontekście wspominała swoje pierwsze głębokie rozczarowania związane z ingerencją cenzorską w początku lat pięćdziesiątych w opracowania bibliograficzne przedwojennych czasopism „Sygnały”, „Karta” i „Oblicze Dnia”, które doprowadziły ją do pełnej świadomości, czym jest cenzura w państwie totalitarnym. Odtwarzała w pamięci walki o faktograficzny charakter haseł w Słowniku współczesnych pisarzy polskich i możliwość zamieszczenia w nim haseł pisarzy emigracyjnych. Opowiadała o staraniach, aby uratować każdy kwestionowany przez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk lub wewnętrzną cenzurę wydawnictwa zapis z Polskiej bibliografii literackiej. Z satysfakcją dowodziła, że te trudności niesłychanie scementowały zespół instytutowych dokumentalistów i pozwoliły mu wspólnie stawiać, na ile to było możliwe, opór ideologizowaniu prac bibliograficznych

„…co się stanie w najbliższej przyszłości…” Z listów Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej z 1946 roku

Na wybór z korespondencji Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej z 1946 roku składa się siedemnaście listów. Ograniczono zestaw, mający zaprezentować całoroczną korespondencję obu pisarek złożoną z 391 listów, do marca 1946 roku, aby stanowiły one spójną tematycznie całość. Listy, poza problemami w relacji przyjaciółek, dotyczą spraw codziennej organizacji życia w trudnym okresie tuż po wojnie, kontynuowania pracy literackiej oraz w dużym stopniu daleko posuniętych obaw co do wybuchu nowej wojny

Z korespondencji Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej z lat 1946–1948

(wstęp do całości